W razie doznania szkody na mieniu np. poprzez jego zniszczenie lub na osobie np. urazu w wyniku wypadku drogowego istnieje możliwość wyegzekwowania odpowiedniej kwoty pieniężnej tytułem odszkodowania oraz zadośćuczynienia.
W jakim okresie czasu można żądać obowiązku naprawienia szkody wynikłej z czynu niedozwolonego ?
Odpowiedzi na postawione pytanie należy szukać w przepisach kodeksu cywilnego, a w szczególności w art. 4421 §1 k.c. Przepis ten określa 3 letni termin przedawnienia wszelkich roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z czynu niedozwolonego, zarówno dokonanych na osobie oraz na mieniu. Co ważne, termin ten należy liczyć od chwili:
- gdy dowiedzieliśmy się albo dokładając należytą staranność moglibyśmy się dowiedzieć o szkodzie (np. błędzie medycznym)
i
- dowiedzieliśmy się o osobie obowiązanej do naprawienia tej szkody.
Może pojawić się taka sytuacja, w której mamy świadomość, iż doznaliśmy szkody natomiast nie posiadamy informacji na temat osoby zobowiązanej do jej naprawienia. W takim przypadku 3 letni termin rozpocznie swój bieg dopiero od momentu uzyskania informacji na temat osoby odpowiedzialnej do naprawienia wyrządzonej nam szkody. W przypadku szkody na osobie termin przedawnienia nie może upłynąć wcześniej niż 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Powyższe oznacza, że jeśli nie masz wiedzy i świadomości o wyrządzonej wobec Ciebie szkodzie to 3 letni termin przedawnienia tego roszczenia nie może upłynąć, zanim dowiesz się o zdarzeniu wywołującym szkodę oraz uzyskasz możliwość wystąpienia ze swoim roszczeniem przeciwko sprawcy szkody.
Adwokat Rzeszów - Tokarczyk i Partnerzy
Samo „dowiedzenie się” o okolicznościach dotyczących szkody opisanych powyżej wymaga uzyskania informacji z wiarygodnych źródeł przez poszkodowanego o faktach związanych ze szkodą. Na przykład po roku od operacji pacjent dowiedział się, że odczuwane dolegliwości wynikają z pozostawienia w jego ciele ciała obcego. Ponadto poszkodowany już w momencie „dowiedzenia się” o szkodzie musi zdawać sobie sprawę z jej ujemnych następstw, czyli mieć świadomość doznanej szkody.
Inny termin kodeks cywilny przewiduje dla szkody wynikłej na skutek zbrodni lub występku. Liczony jest on od dnia popełnienia przestępstwa i wynosi 20 lat. Zgodnie z przepisami kodeksu karnego: „Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą”, a „Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc”. Dwudziestoletni termin przedawnienia odnosi się do szkód na osobie, ale również na mieniu. Jeżeli przestępstwo polegające np. na zniszczeniu samochodu popełniono w roku 2002 r. to termin na realizację roszczenia upłynie w 2022 r. Od powyższej reguły przewidziany jest jednak wyjątek. W przypadku szkód na osobie termin przedawnienia liczony jest „od dowiedzenia się” o szkodzie i nie może upłynąć wcześniej niż 3 lata od dnia, w którym poszkodowany się o niej dowiedział. Daje to poszkodowanemu szansę realizacji jego uprawnienia, nawet po upływie terminu dwudziestoletniego liczonego od dnia popełnienia przestępstwa. Jeśli w 1996 r. doszło do wypadku drogowego, na skutek którego kierowca doznał poważnych obrażeń, a sprawca uciekł z miejsca zdarzenia, to nawet po upływie 20 lat od dnia tego zdarzenia, czyli nawet po 2016 r. kierowca może dochodzić roszczenia odszkodowawczego.
Może pojawić się wątpliwość czy wyrządzona czynem niedozwolonym szkoda jest wynikiem przestępstwa w przypadku, gdy poszkodowany nie uzyskał skazującego wyroku karnego względem sprawcy szkody. Orzecznictwo sadów powszechnych stoi na stanowisku, iż to sąd cywilny w takim przypadku jest obowiązany do własnej oceny, czy wyrządzona szkoda była wynikiem przestępstwa. Oceny tej sąd cywilny dokonuje na podstawie przepisów postępowania karnego. Dlatego też jeśli nie uzyskałeś wyroku karnego w sprawie, która spowodowała szkodę względem Ciebie bądź Twojego mienia nie oznacza to przegranej sprawy cywilnej o odszkodowanie i zadośćuczynienie, gdyż to sąd cywilny sam będzie obowiązany do dokonania stosownych ustaleń w tym przedmiocie.
Warto również dodać, iż odmienny termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody zaistnieje dla osoby małoletniej – tj. takiej, która nie ukończyła 18 roku życia. Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od dnia uzyskania przez małoletniego pełnoletności.
Aplikant radcowski Krzysztof Styś
