Odsetki to koszt, który może być naliczony za używanie cudzego kapitału. Standardową miarą ich wysokości jest stopa procentowa. Ich wysokość będzie zależeć m.in. od wysokości kapitału i długości zobowiązania. W niektórych sytuacjach wierzyciel będzie mógł żądać odsetek w wysokości ustawowej.
Wyróżniamy różne rodzaje odsetek:
- odsetki ustawowe za opóźnienie,
- tzw. odsetki kapitałowe
- odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Odsetki ustawowe w transakcjach handlowych
Ten rodzaj odsetek regulują przepisy ustawy z dnia 8 marca 2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Mają one zastosowanie w szczególności do przedsiębiorców oraz osób wykonujących wolne zawody. Pełny zakres podmiotowy określa art. 2 przytoczonej ustawy. Transakcją handlową, w rozumieniu ustawy, jest umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, jeżeli została ona zawarta w związku z wykonywaną działalnością.
Zatem jeżeli jako wierzyciel jesteś przedsiębiorcą i zajmujesz się np. sprzedażą, a osoba która zrobiła u Ciebie zamówienia nie dokonała zapłaty (czyli jest Twoim dłużnikiem), będą Ci przysługiwać odsetki ustawowe w transakcjach handlowych tylko wtedy, jeżeli spełniłeś swoje świadczenie (dostarczyłeś zamówienie) i nie otrzymałeś za nie w ustalonym terminie zapłaty.
Ponadto zgodnie z ustawą wyróżniamy trzy terminy, od których należą się omawiane odsetki w transakcjach handlowych:
- w przypadku zastrzeżenia terminu zapłaty,
- w przypadku braku zastrzeżenia terminu zapłaty,
- po terminie wymagalności.
Pierwszy termin tj. jeżeli strony transakcji przewidziały termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel, może żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni, od dnia spełnienia świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury albo rachunku, do dnia zapłaty. Jednak nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia.
Drugi termin tj. jeżeli nie zastrzeżono terminu zapłaty, wierzycielowi bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, jeżeli od dnia spełnienia przez niego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury albo rachunku minęło 30 dni.
Trzeci termin tj. po terminie wymagalności, wierzycielowi przysługują bez wcześniejszego wezwania odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że zostały uzgodnione wyższe odsetki- od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego, do dnia zapłaty. Aby wierzyciel mógł żądać od dłużnika odsetkach w transakcjach handlowych muszą został spełnione łącznie dwa warunki, czyli spełnienie swojego świadczenia oraz nie otrzymanie zapłaty w terminie określonym w umowie.
Poza tym co do zasady termin zapłaty nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury czy rachunku, chyba że w umowie wyraźnie ustalono co innego. Warunkiem jednak jest, aby to ustalenie nie było rażąco nieuczciwe dla wierzyciela. Jeżeli natomiast dłużnik jest dużym przedsiębiorcą, a wierzyciel mikro lub małym przedsiębiorcą termin zapłaty bezwzględnie nie może być dłuższy niż 60 dni. W innym przypadku wierzycielowi po upływie 60 dni przysługują omawiane odsetki.
W kwestii o wysokości odsetek ustawowych w transakcjach handlowych zastosowanie ma stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego, która obowiązuje w dniach:
- 1 stycznia – w razie odsetek należnych za okres od 1 stycznia do dnia 30 czerwca,
- 1 lipca- w razie odsetek należnych za okres od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia
Ich wysokość jest równa sumie stopy referencyjnej NBP i 10 punktów procentowych. Stopa referencyjna na dzień 1 lipca 2022r. wynosiła 6 %, dlatego zgodnie z tym do 31 grudnia 2022r. suma stopy referencyjna NBP będzie wynosić 16,0 % (6% + 10pkt). Natomiast od 1 stycznia 2023r. będzie ona wynosić 16,5 % z uwagi, iż obecnie stopa referencyjna NBP wynosi już 6,5 %.
