Zarówno zadatek jak i zaliczka to postanowienia, które zamieszcza się w umowie, by regulowały pewien wycinek prawa i obowiązków umawiających się stron.
Zadatek spełniać może różne funkcje m.in. może stanowić potwierdzenie zawarcia umowy, zabezpieczenie jej wykonania jak i funkcję zaliczki. Zadatek ma na celu skłonienie stron do wykonania umowy lub zrekompensowanie stronie uprawnionej do odstąpienia od umowy ewentualnej szkody, jaką poniosła ona z tego tytułu.
Zaliczka jest częściowym spełnieniem świadczenia przez jedną ze stron przed nadejściem terminu zapłaty całości kwoty z tytuły zawartej umowy. Zaliczka różni się od zadatku tym, że nie daje prawa odstąpienia od umowy. Można żądać jej zwrotu jedynie w przypadku gdy umowa nie dojdzie do skutku. O ile zaliczka przekazywana jest zwykle przez kupującego lub zamawiającego, o tyle obowiązek wpłaty zadatku może obciążać dowolną ze stron umowy.
ZADATEK - co to jest?
Strony mogą swobodnie określić funkcję zadatku, wskazując czy pełni on funkcję zabezpieczenia umowy czy funkcję zaliczki. Zabezpieczeniem umowy jest taki zapis w którym strony wskazują, że w przypadku nie wykonania umowy druga strona może od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, natomiast funkcję zaliczki przyjmuje on wtedy gdy, strony uzgodnią, że w przypadku wykonania umowy podlega on zaliczeniu na poczet umówionej zapłaty. Jeśli strony nie określą zadatku w sposób odmienny niż powyżej wskazany, to przyjmuje się, że ma on tak jak powyżej postać zgodną z unormowaniem Kodeksu cywilnego. Zadatkiem jest zazwyczaj określona kwota pieniężna, mniejsza od wysokości całego zobowiązania, którą strony mogą swobodnie określić. Zadatek może zostać dany przy zawarciu umowy, a także po zawarciu umowy, w terminie uzgodnionym przez Strony. Jednak wręczając zadatek po zawarciu umowy Strony powinny wyraźnie zastrzec charakter przekazywanego świadczenia pieniężnego (tzn. zastrzec charakter przekazanych środków jako zadatek).
Adwokat Rzeszów - Tokarczyk i partnerzy
ZALICZKA - co to jest?
Zaliczka jest częściowym spełnieniem świadczenia przez stronę umowy przed nadejściem terminu płatności całej kwoty zobowiązania. Najprościej ujmując, zaliczka jest częściową zapłatą za przedmiot umowy. Zasadniczo w razie wykonania zobowiązania zaliczka podlega zaliczeniu na poczet świadczenia głównego, w przeciwnym razie można domagać się jej zwrotu oraz naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Strony umowy mogą jednak tą kwestię uregulować odmiennie.
I tak jeśli zastrzegamy zadatek w umowie sprzedaży to klauzulę możemy sformułować w następujący, zgodny z regułami Kodeksu cywilnego sposób:
KLAUZULA ZADATKU
- Strony umowy zgodnie postanawiają, że w dniu zawarcia umowy (ewentualnie: w dniu następnym po zawarciu niniejszej umowy) Kupujący przekaże Sprzedającemu kwotę
1.000,00 (słowie: jeden tysiąc złotych) tytułem zadatku w ramach niniejszej umowy sprzedaży samochodu, oznaczonego w § 3 niniejszej umowy.
- Określony w ust. 1 zadatek uiszczony zostanie przelewem bankowym na konto Sprzedającego o numerze: …………...prowadzonym w banku X. Chwilą zapłaty zadatku będzie dzień uznania kwoty zadatku na rachunku bankowym Sprzedającego.
- Strony postanawiają, że w razie niewykonania umowy przez Kupującego Sprzedający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, zaś w razie niewykonania umowy przez Sprzedającego Kupujący może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.
- Strony zgodnie postanawiają, że w razie wykonania umowy tj. sprzedaży samochodu, (przekazania samochodu w terminie umówionym) zadatek zostanie zaliczony na poczet ceny sprzedaży samochodu.
Jeśli zastrzegamy zadatek w sposób odmienny niż kodeksowy to klauzulę możemy sformułować w następujący sposób:
KLAUZULA ZADATKU
- Strony umowy zgodnie postanawiają, że zadatek w kwocie 3.000,00 zł (słownie: trzy tysiące złotych) przekazany zostanie Przyjmującemu Zamówienie przez Zamawiającego w dniu 3 sierpnia 2020r. tj. w trzeci dzień po zawarciu niniejszej umowy. Przyjmujący zamówienie wystawi pokwitowanie przyjęcia ww. kwoty tytułem zadatku.
- Strony postanawiają, że w razie niewykonania umowy przez Przyjmującego zamówienie
lub Zamawiającego każda ze Stron może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować lub żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości albo dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych określonych w Kodeksie cywilnym.
- Strony postanawiają, że nie wykonaniem zobowiązania przez Przyjmującego Zamówienie
jest brak uzyskania półproduktów o parametrach szczegółowo opisanych w załączniku nr 2 do niniejszej umowy, stanowiących materiał wytwórczy przedmiotu niniejszej umowy.
- Strony ustalają, że w razie wykonania umowy tj. wytworzenia przedmiotu umowy zadatek zostanie zaliczony na poczet ceny wykonania umowy.
KLAUZULA ZALICZKI
- Kupujący zobowiązuje się wpłacić w dniu ….tytułem zaliczki kwotę 10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych 00/100) złotych na rachunek wskazany w załączonym do niniejszej umowy załączniku.
- W przypadku gdy umowa Stron nie dojdzie do skutku zaliczka podlega zwrotowi.
Jeśli zastrzegamy zaliczkę w sposób odmienny niż kodeksowy to klauzulę możemy sformułować w następujący sposób:
KLAUZULA ZALICZKI
- Kupujący zobowiązuje się wpłacić w dniu ….tytułem zaliczki kwotę 10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych 00/100) złotych na rachunek wskazany w załączonym do niniejszej umowy załączniku.
- W przypadku rozwiązania umowy wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, dana zaliczka nie podlega zwrotowi.
Wskazówki praktyczne !
- jeśli pieniądze przekazujesz w formie gotówkowej - weź pokwitowanie
- przekazując środki pieniężne określ charakter przekazywanych środków – zaliczka lub zadatek. Bowiem jeśli strony omyłkowo nazwą zadatek zaliczką będą musiały liczyć się z innymi konsekwencjami (nie wykonanie umowy zawartej z klauzulą zaliczki nie wiąże się z możliwością jej zachowania czy uprawnieniem do żądania zwrotu w podwójnej wysokości), a w trakcie procesu sądowego, Sąd oprócz treści oświadczeń woli ujętych w umowie (treści klauzuli) badał będzie także zamiar stron towarzyszący im podczas zawierania umowy, natomiast wątpliwości interpretacyjne, niedające się usunąć za pomocą ogólnych reguł, powinny być rozstrzygane na niekorzyść strony, która zredagowała tekst wywołujący wątpliwości, dlatego tak ważne jest prawidłowe skonstruowanie właściwych postanowień umownych.
r.pr. Agnieszka Sochacka
