Zgodnie z art. 56 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z małżonków może żądać rozwiązania małżeństwa przez rozwód, jeżeli między nimi nastąpił trwały, zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Sąd orzekając rozwód wskazuje, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia, bądź też orzeka, że żaden z nich jej nie ponosi.
Niewątpliwie najczęstszą przyczyną rozwodu bez orzekania o winie jest niezgodność charakterów, niemożność porozumienia się co do dalszego wspólnego życia, wygaśnięcie więzi emocjonalnej, fizycznej, ekonomicznej, czy też zaprzestanie prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego.
Co istotnie w pozwie rozwodowym bez orzekania o winie nie warto rozpisywać się bardzo szczegółowo, na temat dlaczego nastąpił trwały rozkład pożycia małżeńskiego, ani wykazywać jak złym małżonkiem była druga strona, wystarczy jedynie ogólnie wskazać przyczyny, dla których nie widzimy szansy na uratowanie małżeństwa.
Zalety rozwodu bez orzekania o winie
Rozwód bez orzekania o winie jest niewątpliwie najszybszym i dużo tańszym rozwiązaniem dla małżonków, ponieważ zwykle można go otrzymać na jednej bądź dwóch rozprawach, gdzie w przypadku rozwodu z orzekaniem o winie całe postępowanie może się ciągnąć i trwać kilka miesięcy, a nawet kilka lat.
W sytuacji, gdy małżonkowie są zgodni, że ich więzi oraz pożycie ustały, nie będzie konieczności przedstawiania licznych dowodów wykazujących winę drugiej strony, czy przesłuchiwanie dodatkowych świadków, co tylko wydłuży trwające postępowanie rozwodowe, i ukaże na światło dzienne dość intymne i prywatne sprawy.
Adwokat Rzeszów - Kancelaria Prawna Tokarczyk i Partnerzy
Kolejną zaletą omawianego rozwodu są względy ekonomiczne. Zgodnie z art. 37 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych opłata od pozwu o rozwód wynosi zawsze 600 zł i ponosi ją małżonek, który występuje z pozwem o rozwód. Natomiast zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3b sąd w przypadku rozwodu bez orzekania o winie z urzędu zwraca stronie wnoszącej opłatę połowę uiszczonej kwoty tj. 300 zł. Oznacza to, że koszty przy rozwodzie bez orzekania o winie są znacznie niższe, niż w przypadku rozwodu z orzekaniem o winie. Na dodatek sąd nałoży na pozwanego obowiązek uczestniczenia w kosztach, tzn. będzie on zobowiązany do zwrócenia powodowi 150 zł.
Rozwód bez orzekania o winie, a kontakty z dziećmi i alimenty
Na wstępie należy wskazać, iż wina orzekana, bądź też nie przy rozwodzie nie wpływa na kwestie związane ze sprawowaniem władzy rodzicielskiej lub na kontakty z dziećmi.
Odnosząc się do kwestii uregulowania władzy rodzicielskiej i wykonywania kontaktów z dziećmi przy rozwodzie bez orzekania o winie należy wskazać, że sprawa jest prosta, gdy małżonkowie są zgodni co do tego, jak ma wyglądać władza rodzicielska oraz ich kontakty z dziećmi. Dlatego warto wcześniej wypracować porozumienie dot. kontaktów, które – jeśli nie jest sprzeczne z dobrem dzieci – zostanie przez sąd zaakceptowane i przepisane do wyroku rozwodowego. Takie rozwiązanie może być bardzo korzystne dla obu stron. Rodzice sami ustalają tak jak im wygodnie, jak w ciągu najbliższych lat - a może ich być nawet kilkanaście jeśli dzieci są małe w chwili rozwodu - będą sprawować opiekę nad dziećmi. Rodzice mogą wnioskować, aby Sąd w ogólne nie orzekał w wyroku rozwodowym o kontaktach z dziećmi ( art. 58 §1 i §1b kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ). Praktyka sądowa wskazuję, że niezwykle rzadko sąd nie orzeka o władzy rodzicielskiej i kontaktach z dziećmi w wyroku rozwodowym, jednak warto podkreślić, iż kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje taką możliwość.
Co do alimentów, zazwyczaj sąd w wyroku rozwodowym wskazuje stałe miejsce zamieszkania dzieci przy jednym z rodziców, natomiast co do drugiego orzeka obowiązek alimentacyjny. Jednak, gdy małżonkowie mają wypracowane wspólne porozumienie ta kwestia pozostaje bezsporna i jest jedynie formalnością.
Rozwód bez orzekania o winie, a kurator
W przypadku sprawy o rozwód, gdy małżonkowie posiadają małoletnie dzieci sąd może zgodnie z art. 434 kodeksu postępowania cywilnego zlecić przeprowadzenie wywiadu środowiskowego kuratorowi sądowemu. Sąd nie ma obowiązku zlecania takiego wywiadu, jednak rzadko można spotkać się z sytuacją, kiedy w razie posiadania małoletnich dzieci sąd zaniecha takiego postępowania. Rolą kuratora jest sprawdzenie w jakich warunkach wychowują się dzieci, tzn. ich sytuacji bytowej oraz wychowawczej. Kurator w trakcie wywiadu może zadawać pytania, które mają na celu pomoc w ocenie sytuacji małoletnich. Na koniec kurator sporządza pisemną opinię, którą przekazuje sądowi. Warto wspomnieć, że wizyty kuratora nie należy się obawiać, nie chce on w żaden sposób zaszkodzić rodzicom, jego celem jest jedynie sprawdzenie w jakich warunkach wychowują się dzieci. Koszt wywiadu kuratora to ok. 75 zł. Dopuszczalne jest zamiast wywiadu kuratora, powołanie świadka, który zezna w jakich warunkach wychowują się dzieci. Jednak takie zeznania mogą być uznane za mało obiektywne, choć w przypadku rozwodu bez orzekania o winie, kiedy między małżonkami nie ma konfliktu mogą okazać się wystarczające.
Alimenty dla drugiego małżonka
Art. 60 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje sytuację, gdzie w przypadku rozwodu bez orzekania o winie każdy z małżonków może żądać od drugiej strony dostarczania środków utrzymania, w zakresie, który jest usprawiedliwiony potrzebom jednego małżonka i możliwościom zarobkowym oraz majątkowym drugiego małżonka. Warunkiem otrzymywania omawianych alimentów jest znajdowanie się w niedostatku. Niedostatek oznacza sytuację materialną, podczas której osoba nie może samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb tzn. nie ma możliwości utrzymania siebie w pełnym zakresie. Obowiązek alimentacyjny trwa 5 lat od momentu orzeczenia rozwodu, jednak Sąd może przedłużyć ten okres. Ponadto obowiązek alimentacyjny wygasa w przypadku zawarcia przez małżonka będącego w niedostatku małżeństwa.
Rozwód bez orzekania o winie a podział majątku
Podobnie jak w przypadku sprawowania władzy rodzicielskiej, czy kontaktów wina nie wpływa na podział majątku małżonków i o niczym nie przesądza.
Zgodnie z art. 58 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku rozwodowym dokonać podziału majątku. Warunkiem jest nie spowodowanie nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Oznacza, to że jeżeli małżonkowie są zgodni co do kwestii podziału majątku to wtedy nie ma przeszkód, aby w wyroku rozwodowym Sąd przychylił się do ich ustaleń i je zatwierdził. Natomiast jeżeli między małżonkami nie ma zgody konieczne będzie wystąpienie z odrębnym wnioskiem o podział majątku. Podobnie jak w przypadku władzy rodzicielskiej i kontaktów z dziećmi praktyka rozwodowa dotycząca dokonywania przez sąd podziału majątku w wyroku rozwodowym jest niezwykle rzadka, jednak również warto zaznaczyć, iż jest to możliwe.
Zatem jeżeli małżonkom zależy na w miarę szybkim i tanim przeprowadzeniu rozwodu i zakończeniu małżeństwa, a co za tym idzie rozpoczęciem nowego, samodzielnego życia, powinni rozważyć właśnie rozwód bez orzekania o winie, który może się okazać dla nich najlepszym rozwiązaniem.
Dorota Borończyk – Aplikant radcowski
