Podstawowe przesłanki do uchylenia obowiązku alimentacyjnego
Zgodnie z treścią art. 133 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
W związku z powyższym przepisem istotna jest kwestia, czy dziecko jest już w stanie utrzymać się samodzielnie. W przypadku, gdy dziecko po osiągnięciu pełnoletniości nie kontynuuje nauki, nie zdaje egzaminów, zmienia kolejne uczelnie, unika podjęcia zatrudnienia to można wystąpić z pozwem o uchyleniu obowiązku alimentacyjnego do Sądu. Okoliczności te należy w postępowaniu sądowym udowodnić, dzięki czemu będzie spora szansa na uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Drugą istotną kwestią wynikającą z powyższego przepisu jest fakt, że obowiązek alimentacyjny wiąże się dla rodzica z nadmiernym uszczerbkiem (po opłaceniu zasądzonych alimentów zobowiązany rodzic nie będzie w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych). Należy również ustalić czy dziecko może samodzielnie się utrzymać.
Dalsze przesłanki dotyczącego uchylenia świadczeń alimentacyjnych
Kolejny przepis, który należy przytoczyć, jest to art. 1441 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zgodnie z którym: Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka. Kiedy tak naprawdę obowiązek alimentacyjny jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego? Przybliżył taką problematykę Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 16 grudnia 1987 (sygn. akt III CZP 91/86) przedstawiając kilka sytuacji:
- zachowanie uprawnionego do alimentacji jest godzące w życie lub zdrowie członka rodziny,
- zachowanie uprawnionego do alimentacji naruszało godność, dobre imię oraz inne dobra osobiste godzące w osobowość człowieka,
- obowiązek alimentacyjny równałby się z zawinionym popadnięciem w niedostatek zobowiązanego lub umyślnym wywołaniem uszczerbku.
Płacić czy nie płacić?
Nie można jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Trzeba wziąć pod uwagę różne kryteria, dzięki którym możliwym będzie przybliżenie tej kwestii.
Po pierwsze, w przypadku gdy rodzic płacił dobrowolnie świadczenie alimentacyjne na dziecko (tj. bez prawomocnego orzeczenia sądowego) to nie musi on występować z pozwem do Sądu o uchylenie alimentów. W takim przypadku uprawniony do alimentów nie będzie mógł wystąpić do komornika z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, ponieważ nie będzie posiadać tytułu wykonawczego.
Po drugie, rodzic zobowiązany do uiszczania świadczeń alimentacyjnych (prawomocnym wyrokiem sądowym), który chciałby uchylić ten obowiązek musi wystąpić z pozwem o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, ponieważ taki obowiązek nie przestaje obowiązywać z mocy prawa. Pozew składa się do Sądu Rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego tj. dziecka. Opłata od pozwu będzie wynosiła 5% wartości przedmiotu sporu, w tym przypadku, łączną wartość alimentów za 1 rok.
Po trzecie, rodzic zobowiązany do uiszczenia świadczeń alimentacyjnych (prawomocnym wyrokiem sądowym), który przestał płacić musi liczyć się z tym, że osoba uprawniona może wystąpić do komornika z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Wtedy oprócz spłaty długu w postaci niezapłaconych świadczeń alimentacyjnych, trzeba będzie zapłacić również kosztowne postępowanie egzekucyjne. Należy także liczyć się z konsekwencjami karnymi w takim przypadku. Jak wskazuje art. 209 § 1 k.k.: Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Co, jeżeli nie ma podstaw do takiego pozwu?
W przypadku gdy nie ma podstaw do uchylenia obowiązku alimentacyjnego w całości, lecz sytuacja materialna zobowiązanego rodzica uległa pogorszeniu albo sytuacja materialna uprawnionego poprawiła się, to można wystąpić z pozwem o obniżenie alimentów.
Skuteczne uzasadnienie pozwu o uchylenie alimentów nie należy do najprostszych. Każdy przypadek jest inny a niewłaściwe zastosowanie przepisu lub błędne sformułowanie uzasadnienia nie przyniesie oczekiwanego efektu. Warto skontaktować się z naszą Kancelarią, która pomoże właściwie przygotować Państwa do rozprawy poprzez dobranie odpowiedniej strategii oraz profesjonalnie opracuje pismo procesowe.
