Nikogo nie trzeba przekonywać, iż prowadzenie działalności gospodarczej jest jednym z najpowszechniejszych sposobów zarobkowania. Zgodnie z prawem działalność gospodarcza oznacza zorganizowaną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i co istotne - w sposób ciągły. Mimo panujących w Polsce niesprzyjających warunków ku jej prowadzeniu, coraz więcej osób decyduje się jednak na własny biznes, oczywiście z różnym skutkiem. Podstawowym warunkiem dla podjęcia działalności gospodarczej jest jej wpisanie w odpowiednim rejestrze, w zależności od tego czy działalność ma być wykonywana samodzielnie lub w ramach spółki cywilnej (wpisu należy dokonać w CEIDG ) czy w formie spółek prawa handlowego (wpis do KRS). Niezgłoszenie działalności naraża na poważne konsekwencje, np. osoba która nie dokonała wpisu do CEIDG mimo prowadzenia działalności gospodarczej może zostać ukarana karą grzywny lub ograniczenia wolności. Do niedawna każdorazowe prowadzenie działalności zarobkowej o ciągłym charakterze bez wymaganej rejestracji było nielegalne. Sytuacja zmieniła się w kwietniu 2018 r., kiedy to w życie weszła jedna z ustaw należących do tzw. „Konstytucji biznesu”. Mowa o ustawie Prawo przedsiębiorców, która wprowadziła wyjątek – możliwość prowadzenia nierejestrowanej działalności zarobkowej bez żadnych negatywnych konsekwencji prawnych. Rozwiązanie to jest szczególnie atrakcyjne dla tych, którzy nie do końca są przekonani czy obierają właściwy kierunek w drodze do zarobku, zastanawiają się czy ich biznes wypali i czy w ogóle nadają się do własnej działalności. Czym jest działalność nieewidencjonowana i czy warto jej spróbować? Odpowiedź poniżej.
Czym jest działalność nierejestrowa?
Wbrew informacjom, które można znaleźć chociażby w internecie, ustawodawca traktuje działalność nierejestrową odrębnie od działalności gospodarczej, mimo iż tak naprawdę obie te działalności cechują się tym samym, tj. zorganizowanym sposobem działania o ciągłym charakterze, nakierunkowanym na zysk, czyli zarobek. Tym co różni działalność gospodarczą od działalności nierejestrowej jest to, iż działalność gospodarczą, zgodnie z tym o czym była mowa wcześniej, należy zarejestrować i opłacać ZUS, a także prowadzić dokładną księgowość rachunkową. Działalność nierejestrowa jest natomiast świetną alternatywą dla drobnych przedsiębiorców dopiero rozpoczynających biznes, niepewnych co podejmowanych wyborów lub po prostu prowadzących niewielką działalność, która służy uzyskiwaniu jedynie dodatkowego zarobku, jak np. detaliczna sprzedaż przez internet czy świadczenie drobnych usług krawieckich. Dlaczego? Otóż działalności takiej nie trzeba nigdzie rejestrować. Nie ma zatem obowiązku dokonywania wpisu w CEIDG oraz w Głównym Urzędzie Statystycznym, a także urzędzie skarbowym – w celu uzyskania numeru REGON i NIP. Zatem w tym przypadku prowadzącego działalność omija spora dawka formalności. Dodatkowo prowadząc działalność nierejestrową nie trzeba opłacać składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i zdrowotne ani składać odpowiednich deklaracji ZUSowskich, a ponadto comiesięcznych lub kwartalnych zaliczek na podatek. Natomiast samą skomplikowaną księgowość ograniczyć można jedynie do prostego zestawienia przychodów i kosztów, chociażby w formie tabelki Exela – jedynie dla własnej orientacji. Co zatem trzeba? Po prostu zacząć działać !
Kancelaria Rzeszów - Tokarczyk i Partnerzy
Wprowadzenie działalności nierejestrowej w zamierzeniu miało uprościć aspekty formalne prowadzenia tej najdrobniejszej działalności zarobkowej o niewielkich przychodach i zminimalizować związane z nią koszty. Podkreślić jednak należy, iż działalność nierejestrowa musi opierać się na pewnej powtarzalności podejmowanych czynności, czyli na ciągłości działania. Jednorazowa, okazjonalna sprzedaż pewnych produktów przez internet np. niepotrzebnej gitary czy starego mebla, nie będzie zatem działalnością ciągłą i zorganizowaną, a tym samym nierejestrową, w przeciwieństwie do regularnej sprzedaży internetowej np. ubrań. Jest to istotne ze względu na przepisy dotyczące praw konsumenckich, które osoba prowadząca działalność zorganizowaną i ciągłą musi respektować, np. odnośnie ewentualnych zwrotów towarów lub reklamacji.
Jakie trzeba spełnić warunki by prowadzić działalność nierejestrową?
Oczywiście nie każda działalność zarobkowa kwalifikuje się do prowadzenia jej w ramach działalności nierejestrowej. Przeznaczona jest ona bowiem jedynie dla osób, które z działalności osiągają stosunkowo niewielkie dochody. Jakie więc trzeba spełnić warunki aby móc prowadzić działalność bez rejestracji? Wskazuje je ustawa Prawo przedsiębiorców, a dokładnie jej art. 5:
- po pierwsze działalność nierejestrową prowadzić może wyłącznie osoba fizyczna, nie jest zatem możliwe podejmowanie takiej działalności przez kilka osób w formie spółek handlowych czy spółki cywilnej;
- po drugie przychód należny z tej działalności nie może przekraczać w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia brutto (od 1.01.2020 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 2600 zł brutto), wobec czego miesięczny przychód nie może przekraczać 1300 zł. Jeżeli więc przychód z działalności nierejestrowej przekroczy kwotę 1300 zł, działalność ta staje się działalnością gospodarczą z dniem, w którym wystąpiło to przekroczenie. Wówczas osoba prowadząca działalność ma obowiązek w ciągu 7 dni złożyć wniosek o wpis do CEIDG. Dla jasności należy dodać, iż przychód dotyczy wyłącznie działalności nierejestrowanej, a nie ogólnie osiąganego przez osobę przychodu. W przypadku zatem osiągania np. wynagrodzenia ze stosunku pracy nie będzie ono uwzględniane przy limicie 1300 zł – dotyczy on bowiem wyłącznie tej dodatkowej działalności nierejestrowanej. Warto dodać, iż zgodnie ze stanowiskiem doktryny prawa, a także orzecznictwa, przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców stanowiąc o przychodzie obejmują również przychód należny, tj. faktycznie jeszcze nie otrzymany, ale już wymagalny czyli taki, którego prowadzący działalność zgodnie z prawem może się już domagać, np. po upływie określonego terminu płatności u adresata pewnego wykonanego przez prowadzącego działalność świadczenia, np. usługi;
- po trzecie działalność nierejestrową można podjąć jeżeli w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie prowadziło się działalności gospodarczej. Ustawodawca wprowadził jednak także tzw. okres przejściowy. Z art. 195 ustawy Prawo przedsiębiorców wynika bowiem, iż jeżeli w ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, tj. od dnia 30 kwietnia 2018 r., nie prowadzono działalności gospodarczej, to również można podjąć działalność nierejestrową, oczywiście pod warunkiem iż po wspomnianej dacie także działalności gospodarczej nie prowadzono;
- po czwarte, działalnością nierejestrowa może mieć charakter wyłącznie działalności niereglamentowanej, czyli takiej na prowadzenie której nie należy uzyskać pozwolenia, koncesji ani licencji.
Opodatkowanie działalności nierejestrowej.
Prowadzenie działalności nierejestrowanej nie zwalnia z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego. Różnica, a zarazem uproszczenie w stosunku do działalności gospodarczej polega jednak jak już wspomniano na tym, iż nie jest konieczne odprowadzanie comiesięcznych, tudzież kwartalnych zaliczek na podatek dochodowy. Wobec powyższego osiągnięte roczne przychody, a także poniesione koszty związane z działalnością podatnik wykazuje w rocznym zeznaniu PIT-36 w specjalnie przeznaczonym na to wierszu 9 „Działalność nierejestrowana”. Jak widać rozliczenie z fiskusem jest proste, jedynie należy pamiętać o systematycznym prowadzeniu ewidencji sprzedaży, o której wspomniano wyżej, aby wiedzieć jakie dokładnie kwoty wpisać w rozliczeniu. Pomogą temu z pewnością wystawiane klientom rachunki, które powinny zawierać numer, datę wystawienia, nazwę sprzedawcy i nabywcy, nazwę usługi i kwotę do zapłaty. Warto również zachowywać wszelkie dokumenty potwierdzające ponoszone koszty – dla celów dowodowych przy ustalaniu dochodu.
W przypadku podatku VAT, sprawa jest nieco bardziej złożona, choć wciąż nieskomplikowana. Należy bowiem ustalić, czy zakres prowadzonej działalności jest przez prawo zwolniony od podatku VAT czy też nie i od tego będzie zależeć czy VAT trzeba odprowadzać. Odpowiedź znajdziemy w ustawie o podatku od towarów i usług. Jeżeli więc w ramach swojej działalności nierejestrowej osoba sprzedaje towary lub usługi zwolnione od podatku, nie ma obowiązku stać się podatnikiem czynnym. W przeciwnym wypadku wszelką sprzedaż należy dokumentować fakturami VAT. Wówczas wymagane jest również prowadzenie rejestru VAT sprzedaży i zakupów oraz składania deklaracji VAT za okresy miesięczne.
Jeśli chodzi natomiast o kasę fiskalną, to generalnie prowadzący działalność nierejestrową nie ma obowiązku jej posiadania, gdyż nie osiąga rocznie obrotu 20 000 zł. Jednakże należy się upewnić, czy niezależnie od obrotu, sprzedawane towary lub usługi nie są objęte obowiązkiem ewidencjonowania kasą fiskalną na mocy Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących z dnia 20 grudnia 2017 r.
Podsumowując…
działalność nierejestrowa to świetna opcja dla tych, który biją się z myślami na temat nowego biznesu, zastanawiając się czy ma on szansę wypalić i czy warto w niego inwestować. Rozpoczęcie działalności nie wymaga żadnych kosztów ani formalności – wystarczy po prostu zacząć działać, a w przypadku niepowodzenia jedynie usiąść w fotelu i zastanowić się co poszło nie tak. Jest to również okazja by sprawdzić się, jeszcze nie formalnie, ale praktycznie już w roli raczkującego przedsiębiorcy. Działalność nierejestrowa to również dobry sposób na dodatkowy zarobek poza pracą na etacie – bez dodatkowych formalności, podświadomej obawy przed wszechobecnym fiskusem i kropli potu ściekającej po plecach na widok listonosza niosącego wieści z państwowych urzędów. Należy jednak pamiętać, że gdy przychód zacznie wzrastać ponad połowę minimalnego wynagrodzenia, działalność należy zarejestrować, gdyż z mocy samego prawa staje się działalnością gospodarczą, co nie powinno jednak martwić wobec tego, że świadczy o sukcesie
Jarosław Puzanowski - aplikant adwokacki