Ogłoszenie na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii, na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r., wprowadziło regulacje prawne nakładające sankcje i kary za nieprzestrzeganie obowiązków wynikających z nowych zakazów i nakazów dotyczących przemieszczania się, obowiązku zakrywania nosa i ust czy dotyczących zgromadzeń się sprawiło, że głośno stało się o karach administracyjnych nakładanych przez sanepid. Ich tryb znacznie różni się od powszechnie znanego postępowania mandatowego.
Kiedy możemy spodziewać się nałożenia mandatu, a kiedy kary administracyjnej?
Na podstawie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, zwanej TARCZĄ 1.0 karę administracyjną można otrzymać za m.in. naruszenie obowiązków wynikających z hospitalizacji, kwarantanny lub izolacji, nałożonych przez właściwy organ lub wynikających z przepisów prawa.
Policja najczęściej nakłada mandaty karne na podstawie art. 54 Kodeksu Wykroczeń. Artykuł ten mówi, że „Kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.” Obecne obostrzenia, których nieprzestrzeganie może skutkować nałożeniem na nas mandatu karnego to niezachowanie odległości 2 metrów między pieszymi, nieprzestrzeganie obowiązku zasłaniania nosa i ust w miejscu publicznym, a także korzystanie z placów zabaw czy siłowni pod chmurką.
Jakie są różnice proceduralne przy otrzymaniu mandatu karnego oraz nałożeniu kary administracyjnej?
Mandat karny jest dokumentem wydawanym w uproszczonym trybie w sprawach o wykroczenia, będąc jednocześnie określną karą za nieprzestrzeganie nakazu lub zakazu. Najczęściej mandaty karne nakładane są przez policję, ale w określonych przypadkach mandat może zostać nałożony przez Straż Miejską lub inne upoważnione organy. Co do zasady w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł, w szczególnych przypadkach do 1000 zł. Jeśli sprawa zostanie skierowana do sądu w postaci wniosku o ukaranie orzeczona grzywna może wynosić do 5000 zł.
Kancelaria Rzeszów - Tokarczyk i Partnerzy
Jak wygląda procedura nałożenia mandatu karnego?
W momencie zatrzymania przez policję oraz decyzji policjantów o nałożeniu na nas mandatu karnego mamy dwie możliwości – przyjąć mandat albo odmówić jego przyjęcia.
Przyjęcie mandatu poprzez jego pokwitowanie oznacza, że staje się on od razu prawomocny, a postępowanie wykroczeniowe zostaje zakończone. Otrzymany mandat musimy zapłacić.
W przypadku odmowy przyjęcia mandatu sprawa zostaje skierowana do sądu rejonowego i zostaje w całości rozpatrzona na nowo. Sąd nie jest związany wysokością grzywny wskazaną w mandacie karnym, maksymalna nałożona grzywna przez sąd może wynosić do 5000 zł.
Zupełnie odrębnym od postępowania mandatowego jest administracyjny tryb nakładania kar. Kary administracyjne nakładane są przez upoważnione do tego organy administracji publicznej. Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, tzw. Tarcza Antykryzysowa oraz Ustawa o Zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi daje uprawnienia do nakłania kar administracyjnych przez państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych w wysokości od 5000 zł do 30.000 zł. Procedura nałożenia kary administracyjnej przebiega zupełnie inaczej niż nałożenie mandatu karnego.
W jaki sposób nakładane są kary administracyjne związane z naruszaniem zasad i obostrzeń wprowadzonych z uwagi na stan epidemii i zagrożenia epidemicznego?
Postępowania administracyjne wszczynane z jest z urzędu, gdy organ otrzyma informację o naruszeniu zasad i obostrzeń, jak np. naruszenie zakazu zgromadzeń czy obowiązku przebywania w kwarantannie. Organ w toku postępowania gromadzi materiał dowodowy i na jego podstawie wydaje decyzję administracyjną o nałożeniu kary pieniężnej. Ocena czy doszło do naruszenia, jaką miało wagę oraz jaka jest wysokość kary należy do organu. Zgodnie z nowo wprowadzonymi regulacjami administracyjne kary pieniężne nakładane przez sanepid podlegają natychmiastowemu wykonaniu z dniem doręczenia. Natychmiastowa wykonalności nałożonej kary administracyjnej, oznacza, że w terminie określonym przez organ na wskazany numer konta należy zapłacić wysokość kary. Niespełnienie tego obowiązku w terminie spowoduje, że do wysokości nałożonej kary administracyjnej doliczane będą odsetki, a przeciwko nam może zostać wszczęte postępowanie egzekucyjne w administracji.
Czy od nałożonej kary administracyjnej można się odwołać?
Tak, gdyż postępowanie administracyjne jest co do zasady dwuinstancyjne. Różnica pomiędzy postępowaniem mandatowym, a postępowaniem administracyjnym jest taka, że w przypadku postępowania administracyjnego odwołujemy się do organu wyższego stopnia, a nie do sądu. Każda decyzja administracyjna o nałożeniu kary administracyjnej zawiera pouczenie, które informuje w jakim czasie i do jakiego organu możemy złożyć odwołanie.
Złożenie odwołania od decyzji administracyjnej nakładającej na nas karę pieniężną nie wstrzymuje jej wykonania. Pomimo złożenia odwołania karę administracyjną należy zapłacić, gdyż w przypadku niezapłacenia kary administracyjnej w terminie możemy spodziewać się wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Jednak nie zapuka do nas komornik, a naczelnik urzędu skarbowego, gdyż ten organ odpowiedzialny jest za prowadzenie egzekucji administracyjnej.
Procedura administracyjna przewiduje jednak możliwość złożenia wniosku o wstrzymanie rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji. Wniosek taki warto złożyć razem z odwołaniem, powołując się na indywidulane okoliczności, które przepis art. 135 Kodeksu Postępowania Administracyjnego nazywa uzasadnionymi przypadkami. Jako uzasadnione przypadki należy wskazać okoliczności, które związane są wadliwością decyzji, wywołaniem przez wykonanie nieodwracalnych skutków prawnych czy z uwagi na zmianę okoliczności, które uzasadniały nadanie rygoru decyzji. Dobrym pomysłem będzie również złożenie wniosku o reasumpcję decyzji przez organ I instancji.
Zapłaciłem karę administracyjną, złożyłem odwołanie i co dalej?
Po zapłaceniu kary administracyjnej i złożeniu odwołania do organu II instancji pozostaje oczekiwać na rozpatrzenie naszego odwołania. Organ II instancji decyzję nakładającą karę administracyjną może utrzymać w mocy, może ją zmienić, uchylić albo umorzyć postępowanie. Decyzja organu, który będzie rozpatrywał odwołanie od nałożonej kary administracyjnej będzie uzależniona od przedstawionych przez nas naruszeń postępowania czy prawa materialnego. W odwołaniu możemy przedstawić dowody, których nie mieliśmy możliwości przedstawić wcześniej, na poparcie naszego stanowiska. Dopiero kiedy złożone przez nas odwołanie nie zostanie uwzględnione przez organ II instancji sprawę możemy skierować do sądu administracyjnego poprzez złożenie skargi. Od rozstrzygnięcia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w przypadku negatywnego dla nas wyroku, przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Dopiero pozytywne rozstrzygnięcie na naszą korzyść będzie otwierało drogę do zwrotu zapłaconej kary administracyjnej.
