W art. 51 Kodeksu wykroczeń zostały zawarte przepisy regulujące kwestie dotyczące zakłócania spokoju oraz porządku publicznego zarówno w porze dziennej jak i w nocy. Wkroczenie przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu jest wybrykiem, który stanowi występek osoby polegający na zachowaniu rażąco odbiegającym od przyjętych w społeczeństwie norm postępowania. Wybryk ten jest karalny jeśli jest popełniany publicznie oraz w mniej dostępnym miejscu dla ogółu, jednak skutek działania sprawcy ma charakter publiczny. Występek ten ma charakter materialny, czyli składa się z czynu sprawcy oraz określonego w ustawie skutku tego postępowania. Skutkiem jest zakłócenie porządku, spokoju publicznego, spoczynku nocnego lub wywołanie zgorszenia u przynajmniej jednej osoby postronnej. Omawiane wykroczenie może być popełnione z winy umyślnej oraz polegać przede wszystkim na działaniu, choć możliwe jest popełnienie w formie zaniechania. Kodeks wykroczeń przewiduje, że działanie to może być dokonane w różny sposób, np. krzykiem, hałasem, alarmem. Skutek natomiast może być objęty zarówno winą umyślną, jak również winą nieumyślną. Wykroczenie zostanie popełnione tylko w przypadku, gdy czyn ten rzeczywiście zakłócił spokój lub porządek, czyli musi wywrzeć na poszkodowanym pewne negatywne odczucia.
Czym jest zakłócanie porządku i spokoju publicznego?
W doktrynie i w orzecznictwie pojęcia spokoju i porządku publicznego przypisuje się różne znaczenie. Zakłócenie porządku publicznego to działanie człowieka, jakiego w konkretnych czasie, miejscu i otoczeniu nie należałoby się spodziewać ze względu na powszechne zwyczajowo i obyczajowo normy ludzkiego współżycia społecznego. Zachowania takie cechuje sprzeczność z powszechnie przyjętymi zasadami dobrego wychowania oraz utrudnienie jakie wywołuje w odczuciu poszkodowanych. Zakłócenie spokoju publicznego to zaburzenie stanu równowagi psychicznej ludzi znajdujących się w miejscach dostępnych dla nieokreślonej liczby osób, powodujące negatywne przeżycia psychiczne. Naruszenie to może nastąpić przez każde zachowanie się sprawcy wywołujące zaniepokojenie, zdenerwowanie, gniew, odrazę, irytację, czy oburzenie. Analizowane wykroczenie może w odczuciach poszkodowanych wywołać zgorszenie w miejsc publicznym. Zachowanie takie powoduje negatywne odczucia otoczenia na zachowanie sprawcy. Reakcją na działanie sprawcy może być uczucie wstrętu, oburzenia, obrzydzenia, czy niesmaku.
Zakłócanie ciszy nocnej a prawo
Pojęcie ciszy nocnej nie znajdziemy w polskich przepisach prawa, jednak zwyczajowo uważa się za nią okres między godziną 22:00, a 6:00. Wynika to z przekonania, że czas potrzebny na regenerację organizmu człowieka wynosi 8 godzin. Jest to czas w porze nocnej, w którym ludzie mogą bez zakłóceń ze strony innych osób odpoczywać. Przestrzeganie ciszy nocnej wynika z przyjętych powszechnie zasad współżycia społecznego. Zakłócanie spoczynku nocnego polega na zachowaniu, które uniemożliwia przynajmniej jednej osobie odpoczęcia w ciszy, która obowiązuje od 22.00 do 6.00. Będą to działania, które powodują dyskomfort czy utrudnienie spoczynku osoby poszkodowanej w porze do tego przeznaczonej. Aby takie wybryki były objęte karalnością nie jest wymagane, aby ten odpoczynek polegał tylko na spaniu, ale może również przejawiać się w formie innej czynności np. oglądaniu telewizji, czy czytaniu. Zakłócenie spoczynku nocnego stanowi szczególny rodzaj zakłócenia porządku i spokoju publicznego, ponieważ w porze nocnej działania innych osób będą dla poszkodowanych bardziej odczuwalne, niż były by realizowane w innej porze np. remont w ciągu dnia. Zachowania te jednak muszą spełniać cechy naganności, bowiem okoliczności te dowodzą szczególnych naruszeń norm prawnych i rażącego nieposzanowania przez sprawcę ogólnie przyjętych reguł współżycia społecznego. Trzeba mieć na uwadze, że wszelkie uciążliwe działania takie jak np. remont powinny odbywać się w ciągu dnia. Większość mieszkańców wtedy przebywa poza domem, dlatego też jest mniejsze prawdopodobieństwo, że będzie to komuś przeszkadzać. W ocenie zakłócania ciszy nocnej należy jednak zachować rozsądek. Cisza nocna jest powszechnie ustalana w regulaminie porządkowym spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej kamienic lub bloków. Wprowadzenie takiego zapisu ma na celu ułatwienie wspólnego życia grupie obcych osób zamieszkałych na określonym obszarze. Wskazanie pory ciszy nocnej pozwala określić czas, w którym nie powinno się hałasować. W niektórych sytuacjach godziny spoczynku nocnego mogą być określane inaczej np. w szpitalach, uzdrowiskach, sanatoriach, czy domach opieki społecznej.
Adwokat Rzeszów - Tokarczyk i Partnerzy
Kara za zakłócanie ciszy nocnej oraz porządku i spokoju publicznego
Wykroczenia przeciwko porządkowi, spokojowi publicznemu, spoczynku nocnego lub wywołaniu zgorszenia w miejscu publicznym mogą mieć charakter kwalifikowany ze względu na obecność dodatkowych znamion oraz ich rodzaj. Sprawca będzie znajdował się w okolicznościach obciążających go dodatkowo przy wymiarze kary, jeśli występek ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka. Analizowane wykroczenia można popełnić w formie podżegania i pomocnictwa. Wykroczenia te mogą być dokonane wyłącznie w zamiarze bezpośrednim. Nie stoi to na przeszkodzie przyjęciu podżegania i pomocnictwa do wykroczenia dokonanego przez sprawcę z winy nieumyślnej lub w zamiarze ewentualnym.
Popełnienie wykroczenia przeciwko porządkowi, spokojowi publicznemu, spoczynku nocnego lub wywołaniu zgorszenia w miejscu publicznym zagrożone jest karą aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Sprawca podlega takiej samej karze, jednak będzie traktowany bardziej surowo, jeżeli czyn ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka. Jeżeli osoba swoim zachowaniem wypełnia znamiona wykroczenia z art. 51 § 1 i 2 Kodeksu wykroczeń można w pierwszej kolejności ją upomnieć, zwrócić jej uwagę oraz poprosić o zaprzestanie takiego działania. Gdy nasza prośba nie przynosi efektów, pozostaje zgłoszenie na Policję lub do Straży Miejskiej. Przedstawiciele obu służb mogą sporządzić notatkę, która może stać się istotnym dowodem w sprawie. Interwencja Policji może zakończyć się pouczeniem, zwróceniem uwagi, ostrzeżeniem lub zastosowaniem innych środków oddziaływania wychowawczego. Zastosowanie tych środków ma miejsce zwłaszcza, gdy naruszenie zdarza się po raz pierwszy. Gdy osoba jest szczególnie uciążliwa, notorycznie łamie zasady ciszy nocnej lub upomnienie funkcjonariuszy nie jest respektowane, wtedy policja może nałożyć mandat lub skierować sprawę do sądu. Odmowa przyjęcia mandatu również skutkuje skierowaniem wniosku o ukaranie do sądu. Funkcjonariusze Policji oraz strażnicy straży gminnej lub miejskiej są uprawnieni do nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego za popełnione wykroczenia. Policjanci wystawiają mandaty za takie wybryki w wysokości od 100 zł do 500 zł. Oskarżycielami publicznymi, uprawnionymi do dokonywania czynności wyjaśniających i złożenia wniosku o ukaranie do sądu jest Policja lub Straż Miejska.