Nowy Polski Ład pozostawił faktycznie trzy formy opodatkowania dochodów z wyżej wymienionych „działalności gospodarczych”, którymi są:
- zasady ogólne, według skali podatkowej – stawka podatkowa 17% i 32%
- stawka liniowa - 19%
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Stosowanie wcześniej obecnego sposobu opodatkowania działalności gospodarczej w formie karty podatkowej zostało w sposób faktyczny wyeliminowane poprzez wprowadzenie zasady, że stosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej będzie dotyczyć wyłącznie tych podatników, którzy kontynuują stosowanie tej formy opodatkowania po dniu 31 grudnia 2021 r. oraz nie zrezygnowali z opodatkowania w tej formie po tym dniu i nie utracili prawa do opodatkowania w tej formie po tym dniu.
Stosownie do treści art. 9a pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zmianę sposobu opodatkowania podatnicy mogą wykonać do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej (z reguły jest to 20 lutego danego roku), albo do końca roku podatkowego, jeśli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego. Zmiana taka odbywa się przez złożenie pisemnego oświadczenia właściwemu dla podatnika organowi w postaci naczelnika urzędu skarbowego.
Skala podatkowa
Skala podatkowa to bazowa forma opodatkowania, co oznacza, że jeśli nie dokonasz wyboru innej formy opodatkowania, podatek dochodowy będziesz opłacał według stawki 17% - do kwoty 120.000,00 zł osiągniętego dochodu oraz według stawki 32% która oprocentowywać będzie dochód od 120.000,00 zł wzwyż.
Nadto, nowelizacja ustaw podatkowych wprowadzona w ramach Nowego Polskiego Ładu zwiększyła kwotę wolną od podatku do 30.000,00 zł. Skutkiem tego zwiększyła się kwota zmniejszająca podatek dochodowy – aż do 5100,00 zł. Kwota zmniejszająca podatek dochodowy obliczana jest w ten sposób, iż kwotę wolną od podatku (30.000,00 zł) mnoży się przez 17% (podstawowa stawka w skali podatkowej). Uzyskana kwota pomniejsza należny podatek dochodowy.
Podwyższenie kwoty wolnej od podatku ma również znaczenie w kontekście przewidzianego w art. 44 ust 3 ustawy o PIT obowiązku odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy przez podatników prowadzących działalność gospodarczą. Zaliczki te należy opłacać począwszy od miesiąca lub kwartału – zależnie od częstotliwości rozliczania podatku – w którym dochody przekroczyły kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz najniższej stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej. (dochody x 17% - 5100 zł = kwota zaliczki na podatek dochodowy).
W razie uzyskania dochodu przekraczającego próg 120.000,00 zł kwotę przekraczającą ten próg mnożymy przez 32% (do kwoty 120 tys. obliczając jak wyżej), uzyskując kwotę którą należy odprowadzić jako zaliczkę na podatek dochodowy.
Dodatkowo, jak czytamy w opublikowanych w Rządowym Centrum Legislacyjnym projekcie ustawy (wersja projektu z dnia 24 marca 2022 r., numer druku sejmowego 2042) o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw planowane są zmiany w ustawach podatkowych obniżające podstawową stawkę podatku dochodowego z 17% na 12%. Wedle projektu zmiany te miałyby wejść w życie z dniem 1 lipca 2022 r.
Stawka liniowa
Rozliczając się liniowo, przy obliczaniu podstawy opodatkowania przedsiębiorca pomniejsza osiągnięte przychody o koszty ich uzyskania. Otrzymaną w ten sposób kwotę mnoży się przez stawkę podatku liniowego, czyli 19%. Dla przedsiębiorców rozliczających się w ten sposób Nowy Polski Ład wprowadził zmiany zmniejszające korzyści uzyskiwane na podstawie tej formy opodatkowania.
Wyłączono możliwość odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej (której wymiar także w sposób faktyczny zwiększono poprzez wprowadzenie minimalnej składki zdrowotnej dla podatników stosujących podatek liniowy) od podatku. Z początkiem 2022 roku brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku spowodował realny wzrost kosztu prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż 4,9% osiąganego dochodu płatne do ZUS z tytułu owej składki stanowi wyłącznie obciążenie przedsiębiorcy – uprzednio mogącego odliczyć część owej składki od podstawy podatku.
Możliwość dokonywania rozliczeń według tej „preferencyjnej” formy opodatkowania jest ograniczona do osób fizycznych i prawnych prowadzących działalność gospodarczą – stosuje się go więc wyłącznie do dochodów pochodzących z działalności gospodarczej. Nadto, podatnik nie może wybrać tej formy opodatkowania jeśli wykonuje je wobec swojego pracodawcy lub byłego pracodawcy, dla którego jednocześnie pracuje na etacie. Podatkiem liniowym nie mogą być także opodatkowane dochody pochodzące ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w ramach spółki cywilnej.
Istotnym jest, że osoby rozliczające się w formie podatku liniowego nie odczują wprowadzonej Nowym Polskim Ładem podwyższonej kwoty wolnej od podatku - muszą one zapłacić podatek proporcjonalnie do przychodu, który zarobili, niezależnie od jego wysokości i stąd też nie skorzystają ze zwiększonej kwoty wolnej od podatku.
Ryczałt dla przychodów ewidencjonowanych
Jest to forma w swym przeznaczeniu najprostsza, stworzona dla odciążenia przedsiębiorcy co do kwestii związanych z obliczaniem należnego podatku. Podstawę opodatkowania stanowi osiągnięty przychód po uwzględnieniu przysługujących odliczeń, jednak bez możliwości rozliczenia kosztów uzyskanych przychodów. Stawki podatku wahają się zależnie od rodzaju prowadzonej działalności, od 2% do 17%. Ta forma doznaje też ograniczeń – przedsiębiorca nie rozliczy się wspólnie z małżonkiem, i nie skorzysta też z ulgi na dziecko dla samotnego rodzica.
Zmiany wprowadzane w tej formie opodatkowania w ramach Nowego Polskiego Ładu dotyczą stawek podatku, jakimi objęte są poszczególne zawody. Obniżono między innymi stawkę podatku dla branży IT do 12%. Dodatkowo, w ramach reformy Polskiego Ładu uregulowano kwestię najmu prywatnego, tj. najmu prowadzonego poza działalnością gospodarczą doprecyzowując, że uzyskiwanie przychodu z tego rodzaju działalności będzie obligatoryjnie opodatkowane w formie ryczałtu.
Do tego zryczałtowano stawkę zdrowotną, która wynosi:
- 335,94 zł miesięcznie w przypadku przedsiębiorców, których roczny przychód nie przekracza 60 tys. zł;
- 559,89 zł miesięcznie w przypadku przedsiębiorców, których roczny przychód mieści się w przedziale 60 001 – 300 tys. zł;
- 1007,81 zł miesięcznie w przypadku przedsiębiorców, których roczny przychód przekracza 300 tys. zł, ale jest mniejszy niż 9.188.200,00 zł, przy czym kwota ta jest kwotą graniczną, do której można korzystać z tej formy opodatkowania – co wynika między innymi z definicji małego podatnika zawartej w art. 5a ust. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Dla wyboru formy opodatkowania właściwej dla prowadzonej przez siebie działalności należy dokonać wszechstronnej analizy, między innymi w zakresie kosztów przychodu generowanych przez naszą działalność, oraz posiadanych składników majątkowych, które podlegają amortyzacji. Istotne z punktu widzenia optymalnej formy opodatkowania jest między innymi to, czy i z jakich ulg i preferencji chcemy w danym roku skorzystać.
aplikant radcowski Jakub Olech